Τα Χριστούγεννα είναι ημέρες χαράς και γιορτής, που συνοδεύονται από παραδόσεις, δοξασίες και έθιμα. Κάποια από αυτά διατηρούνται μέχρι τις μέρες μας. Ας δούμε, λοιπόν, ποια είναι τα πιο δημοφιλή και ποια η ιστορία τους.

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο εμφανίστηκε στις αρχές του 15ου αιώνα στην Εσθονία και τη Λετονία, ενώ τον 16ο αιώνα το συναντάμε στη Γερμανία. Αρχικά το στόλιζαν με τρόφιμα και γλυκά, τα οποία στη συνέχεια μοίραζαν σε φτωχές οικογένειες. Στις αρχές του 18ου αιώνα τα δέντρα άρχισαν να στολίζονται με κεριά και αντικείμενα υψηλής χρηματικής αξίας και καθώς ο στολισμός τους ήταν πολυτέλεια, υπήρχαν μόνο σε σπίτια πλούσιων και εκκλησίες. Από τον 18o αιώνα και μετά, το έθιμο άρχισε να εισάγεται σιγά σιγά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, ενώ άρχισε να εξαπλώνεται και στην Αμερική. Στην Ελλάδα, το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρο έφεραν οι Βαυαροί και στολίστηκε για πρώτη φορά στην χώρα μας στα ανάκτορα του βασιλιά Όθωνα. Πρόδρομος του χριστουγεννιάτικου δέντρου στην Ελλάδα ήταν το παραδοσιακό Χριστόξυλο ή Δωδεκαμερίτης ή Σκαρκάνζαλος, κυρίως στα χωριά της Βορείου Ελλάδας.

Το χριστουγεννιάτικο καράβι

Στην Ελλάδα, μία παραδοσιακά ναυτική χώρα, υπήρχε ως έθιμο ο στολισμός του καραβιού, που επίσης συμβόλιζε την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή μετά τη γέννηση του Χριστού. Τα παιδιά των ναυτικών που έμεναν πίσω κατασκεύαζαν μόνα τους τα παιχνίδια τους, τα οποία συνήθως ήταν καραβάκια. Αυτά συμβόλιζαν την προσμονή των παιδιών για αντάμωση με τους συγγενείς τους, αλλά και την αγάπη τους για τη θάλασσα. Σιγά-σιγά καθιερώθηκε και το έθιμο του στολισμού τους, όμως λόγω του ότι ήταν συνδεδεμένο με δυσάρεστες αναμνήσεις δεν μπόρεσε να εδραιωθεί ως γιορτινό σύμβολο. Έτσι, με το πέρασμα του χρόνου το χριστουγεννιάτικο καράβι αντικαταστάθηκε από το χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Τα κάλαντα

Τα κάλαντα είναι ευχετήρια και εγκωμιαστικά ή εορταστικά τραγούδια, τα οποία τραγουδούν κυρίως παιδιά, την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανίων. Ξεκινούν συνήθως με κάποιον χαιρετισμό, στη συνέχεια αναγγέλλουν τη γιορτή που πλησιάζει και καταλήγουν σε ευχές προς το σπίτι, το νοικοκύρη, την νοικοκυρά και τα άλλα μέλη της οικογένειας. Συνοδεύονται από ένα φιλοδώρημα, το οποίο σήμερα είναι κάποιο χρηματικό ποσό, ωστόσο παλιότερα ήταν κυρίως κουραμπιέδες και μελομακάρονα, ενώ ακόμη πιο παλιά ήταν κυρίως φαγώσιμα, όπως πίτες, αυγά, κλπ.

Το χριστουγεννιάτικο στεφάνι

Στα χωριά συνήθιζαν να κρεμάνε στους τοίχους και στις εξώπορτες πλεξούδες από σκόρδα, πάνω στις οποίες κάρφωναν γαριφαλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που «καρφώνει» την ευτυχία του σπιτιού τους. Αργότερα, την εξώπορτα των σπιτιών άρχισε να κοσμεί ένα στεφάνι από κλαδιά έλατου διακοσμημένο με χριστουγεννιάτικα στολίδια, το οποίο, καλωσορίζει τους επισκέπτες και σύμφωνα με την παράδοση φέρνει τύχη στους ενοίκους του σπιτιού.

Το Χριστόψωμο

Το «ψωμί του Χριστού» είναι ένα καρβέλι ή κουλούρα, που διαφέρει από τα άλλα ψωμιά, καθώς έχει πλούσιο στολισμό με διάφορα κεντήματα ή «πλουμίδια» και απαραίτητο στολίδι του τον χαραγμένο σταυρό. Ζυμώνεται την παραμονή των Χριστουγέννων με ιδιαίτερη ευλάβεια και ανήμερα των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σε όλους όσοι παρευρίσκονται στο τραπέζι, σαν συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, όπου ο Χριστός έδωσε τον άρτο σε όλη την ανθρώπινη οικογένειά του.

Οι καλικάντζαροι

Οι καλικάντζαροι είναι τα «δαιμόνια» που ζουν στον κάτω κόσμο και σύμφωνα με τη λαϊκή δοξασία εμφανίζονται μεταξύ 25 Δεκεμβρίου και 6 Ιανουαρίου, όταν τα «νερά είναι αβάφτιστα», οπότε ανεβαίνουν στη γη για να πειράξουν τους ανθρώπους και να τους ανακατέψουν τα σπίτια, διότι είναι άτακτοι και τους αρέσουν τα παιχνίδια. Ο καθένας από τους καλικάντζαρους έχει κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που τον κάνει να ξεχωρίζει και συνήθως, ένα σύνθετο, αστείο όνομα.

Το σπάσιμο του ροδιού

Το ρόδι θεωρείται καρπός-σύμβολο της αφθονίας, της γονιμότητας, της καλοτυχίας και του πλούτου. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο που συνδέεται με την πρώτη μέρα του έτους, καθώς, το πρωί της Πρωτοχρονιάς ο νοικοκύρης του σπιτιού πηγαίνει στην εκκλησία κρατώντας το ρόδι του για να το «λειτουργήσει». Επιστρέφοντας στο σπίτι, χτυπάει την πόρτα της εισόδου και όταν του ανοίξουν, πετάει με δύναμη κάτω το ρόδι για να σπάσει και να σκορπιστούν οι σπόροι του στο σπίτι για καλή τύχη, υγεία και ευτυχία.

ΠΗΓΗ:citykidsguide.gr