Πιθανώς το πιο γνωστό σπήλαιο στην Αττική. Το Σπήλαιο «Κουτούκι» βρίσκεται στην Ανατολική πλαγιά του Υμηττού, στο Δήμο Παιανίας, σε υψόμετρο 510 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Είναι το μεγαλύτερο και το ωραιότερο από τα εξήντα περίπου σπήλαια της Αττικής. Η φυσική ομορφιά του και η μικρή του απόσταση από την Αθήνα συνετέλεσε στην τουριστική του αξιοποίηση κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘60. Πρόκειται για έναν ενιαίο θάλαμο, ο οποίος διαιρείται σε μικρότερα τμήματα από σταλαγμιτικά παραπετάσματα. Όλος ο χώρος κοσμείται από σταλακτίτες, σταλαγμίτες και κολώνες με ποικίλες αποχρώσεις, δημιουργώντας μαγευτική ατμόσφαιρα. Ο πλούσιος λιθωματικός διάκοσμος, με την ποικιλία των σταλακτιτικών σχηματισμών και των χρωματισμών οι οποίοι οφείλονται στην επενέργεια οξειδίων, δημιουργεί υποβλητική ατμόσφαιρα. Σήμερα η πρόσβαση στο σπήλαιο γίνεται από τεχνητή σήραγγα, μήκους 17 μ., που κατασκευάστηκε για τη διευκόλυνση των επισκεπτών, η δε τουριστική διαδρομή έχει μήκος 350 μ. Η αρχική φυσική είσοδος βρίσκεται στην οροφή του σπηλαίου. Το σπήλαιο αποτελεί οργανωμένο τουριστικό χώρο. Η μοναδική αίθουσα του σπηλαίου, διαστάσεων 60 X 60μ. περίπου, χωρίζεται σε μικρότερες εξαιτίας των λιθωματικών παραπετασμάτων που έχουν αναπτυχθεί κατά μήκος των διακλάσεων του μητρικού πετρώματος. Το δάπεδο της αίθουσας, ανώμαλο αρχικά λόγω των μεγάλων κατακρημνίσεων που συντελέσθηκαν στο παρελθόν, έχει σήμερα καλυφθεί σχεδόν πλήρως από σταλαγμιτικό υλικό και μεγάλους σταλαγμίτες. Η οροφή και αυτή πλούσια σε σταλακτίτες είναι κεκλιμένη και ακολουθεί κυρίως τις κλίσεις των στρωμάτων του ασβεστολίθου. Ο πλούσιος λιθωματικός διάκοσμος, με την ποικιλία των σταλακτιτικών σχηματισμών και των χρωματισμών οι οποίοι οφείλονται στην επενέργεια οξειδίων, δημιουργεί μια υποβλητική ατμόσφαιρα που κατά το παρελθόν ενέπνευσε διάφορα ονόματα στις αίθουσες, τους εξώστες, τις πλατείες, τους διαδρόμους και τους ποικίλους σχηματισμούς του σπηλαίου: Ολυμπιακή Δάδα, Βωμοί, Κοράλλια, Αρμόνιο, Κόκκινος Καταρράκτης κ.α.
Μπορείτε να ενημερωθείτε για πεζοπορικές διαδρομές από την εταιρεία ΕΥ ΖΗΝ.
Πληροφορίες για επίσκεψη εδώ.
Το Σπήλαιο Νυμφολήπτου ή Πανός ή Αρχεδήμου βρίσκεται στην νότια πλευρά του Υμηττού, βορείως των εγκαταστάσεων της Σχολής Ευελπίδων, στην περιοχή Βάρης Αττικής. Απέναντι από το μνημείο Πεσόντων Πυροσβεστών ξεκινά χωματόδρομος, που, μετά από πορεία περίπου 200 μ., οδηγεί στην κορυφή του λόφου Κρεββάτι, όπου σχηματίζεται η περιφραγμένη σήμερα, κατακόρυφη είσοδος του σπηλαίου. Η μορφολογία της και οι φθαρμένες βαθμίδες που οδηγούν στο εσωτερικό του σπηλαίου καθιστούν δύσκολη και αρκετά επικίνδυνη την κατάβαση. Πρόκειται για μικρό δίχωρο σπήλαιο μείζονος αρχαιολογικής σπουδαιότητας. Oι αίθουσές του διαμορφώθηκαν από τον Θηραίο Αρχέδημο, που πίστευε ότι ήταν «νυμφόληπτος» (δηλαδή νεραϊδοπαρμένος), σε ιερό των Νυμφών, του Πανός και του Απόλλωνος κατά το τρίτο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. Αδιάψευστη μαρτυρία των πολυάριθμων επεμβάσεων του Αρχέδημου αποτελούν οι σωζόμενες σήμερα επιγραφές, τα λαξεύματα (βαθμίδες, θέσεις τοποθέτησης αφιερωμάτων, αύλακες, υδατοδεξαμενές, βωμοί), καθώς και τα ανάγλυφα που σκάλισε στα τοιχώματα και το εσωτερικό του σπηλαίου: ανάμεσά τους βρίσκεται κατά χώρα το άγαλμα ακέφαλης ένθρονης θεότητας, καθώς επίσης και το ανάγλυφο ανθρώπινης μορφής που απεικονίζει, όπως δηλώνει διπλή επιγραφή, τον ίδιο τον Αρχέδημο. Το σπήλαιο αποτέλεσε χώρο άσκησης εντατικής λατρείας. Εγκαταλείφθηκε ξαφνικά στα μέσα του 3ου αιώνα π.Χ. Άρχισε να χρησιμοποιείται πάλι από τους νεοπλατωνικούς κατά την εποχή του Ιουλιανού του Παραβάτη, τον 4ο αιώνα μ.Χ., και μέχρι τα τέλη του ίδιου ή τις αρχές του 5ου αιώνα, οπότε σταματά οριστικά η λειτουργία του ως λατρευτικού χώρου. Αυτό οφείλεται πιθανότατα σε καταστροφική επίθεση που δέχθηκε από τους χριστιανούς, οι οποίοι επιχείρησαν, χωρίς επιτυχία, να το μετατρέψουν σε χριστιανικό ασκητήριο. Τρία από τα σπηλαιόμορφα μαρμάρινα αφιερωματικά ανάγλυφα, που βρέθηκαν στο σπήλαιο, εκτίθενται στη Συλλογή Γλυπτών του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Μπορεί η κατάβαση στο Σπήλαιο Νυμφολήπτου σωστά και ρητά να απαγορεύεται, όπως φαίνεται και από την «Απαγορεύεται η είσοδος. Κίνδυνος ατυχήματος» προειδοποίηση στην πινακίδα που υπάρχει πάνω στη σιδερένια περίφραξη που «αγκαλιάζει» στο σπήλαιο, αλλά είναι σημαντικό για όλους και τα παιδιά να γνωρίζουν πως ένα ακόμη θαύμα της φύσης υπάρχει σε τόσο κοντινή απόσταση.
Μπορείτε να ενημερωθείτε για πεζοπορικές διαδρομές από την Περιπατητική Ομάδα Υμηττού.
Το σπήλαιο αυτό που βρίσκεται στο όρος Αιγάλεω στο Χαϊδάρι, ανακαλύφθηκε μόλις πριν λίγα χρόνια – το 2008, μετά από ενέργειες των κατοίκων της περιοχής και της Ελληνικής Σπηλαιολογικής εταιρίας. Για την ακρίβεια, δύο μαθητές έφεραν στο φως ένα από μεγαλύτερα και πιο εντυπωσιακά σπήλαια στην Αττική, ο Παναγιώτης Διονυσίου και ο Δημήτρης Παναγιωτίδης που βραβεύτηκαν γι’ αυτή την ανακάλυψή τους. Είναι πολύ πιθανόν η είσοδος να άνοιξε πρόσφατα, μιας και στην περιοχή εκτελούνταν έργα διάνοιξης για τον προαστιακό. Η ποικιλία σπηλαιομορφών και η αφθονία τους χαρίζουν έντονες συγκινήσεις. Στο σπήλαιο Αφαίας υπάρχουν σπηλαιοθέματα όλων των μορφών και αρκετά από αυτά είναι ιδιαίτερης ομορφιάς και σπανιότητας. Στο σπήλαιο υπάρχουν σπηλαιοθέματα όλων των μορφών (κουρτίνες, σταλακτίτες και σταλαγμίτες, κολώνες, ελικτίτες, μικρές λιθωματικές λεκάνες κλπ.) με αρκετά από αυτά να είναι ιδιαίτερης ομορφιάς και πιθανόν σπάνια σαν σχηματισμοί. Παρά την εξαιρετική ομορφιά του δεν θεωρείται αξιοποιήσιμο για επισκέψεις κοινού, λόγω της μεγάλης κλίσης.
Μπορείτε να ενημερωθείτε για πεζοπορικές διαδρομές από τον Οικολογικό Πολιτιστικό Σύλλογο Χαϊδαρίου.
Το σπήλαιο λέγεται αλλιώς και σπήλαιο των Αμώμων ή Σπηλιά της Πεντέλης. Το εσωτερικό της σπηλιάς ανακαλύφθηκε από τους αρχαίους Έλληνες όταν λάξευσαν το βουνό για την παραγωγή του περίφημου πεντελικού μαρμάρου. Χρησιμοποιούταν δε στα προχριστιανικά χρόνια για την λατρεία του Πάνα ενώ αργότερα έγινε τόπος ασκήσεως ησυχαστών που είχαν εγκαταβιώσει στο περίφημο όρος των Αμώμων (εξ’ ου και ο άγιος Εφραίμ του όρους των Αμώμων με το πασίγνωστο ομώνυμο μοναστήρι που συναντούμε λίγο μετά – προς την περιοχή της Νέας Μάκρης). Στα νεότερα χρόνια η παράδοση το θέλει να αποτελεί το κρυσφήγετο του περίφημου λήσταρχου Νταβέλη (εξ’ ου και η επικρατούσα ονομασία του). Η είσοδος της είναι εντυπωσιακή. Στα δεξιά βρίσκεται το ασκητήριο του Αγίου Νικολάου με τοιχογραφίες του 13ου αιώνα και το ασκητήριο του Αγίου Σπυρίδωνος με μεταβυζαντινά έργα. Οι εκκλησίες έχουν υποστυλωθεί και συντηρηθεί και οι τοιχογραφίες εκτίθενται στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας. Σήμερα δυστυχώς, ένα μεγάλο τμήμα του σπηλαίου έχει σφραγιστεί. Η σπηλιά του Νταβέλη θεωρείται αρχαιολογικό μνημείο και τμήμα του αρχαιολογικού χώρου της Πεντέλης αλλά δεν φυλάσσεται.
Μπορείτε να ενημερωθείτε για πεζοπορικές διαδρομές από τον Περιβαλλοντικό Σύλλογο Δήμου Πεντέλης.
Ένα ιδιαίτερο σπήλαιο με ενδιαφέρουσα ιστορία και χαρακτηριστικά. Αγαπημένος προορισμός για τους ορειβάτες που τους αρέσει να κάνουν σύντομες αποδράσεις κοντά στην Αθήνα. Το Σπήλαιο του Πανός ή αλλιώς Λυχνοσπηλιά Αττικής, όπως συνηθίζουν να το αποκαλούν βρίσκεται στην περιοχή του Δαφνί, δηλαδή στους πρόποδες του Ποικίλου Όρους. Το Σπήλαιο του Πάνα λέγεται και «Λυχνοσπηλιά» λόγω των πολλών λυχναριών που ανακαλύφτηκαν σε ανασκαφές (περίπου 2000 λυχνάρια) και αποτελούσε από τον 4ο αι.π.Χ. χώρο λατρείας του τραγοπόδαρου θεού Πάνα και των Νυμφών. Πιθανόν να έχετε πάει έως την Μονή Δαφνίου αλλά να μην έχετε ακούσει γι’ αυτό το σπήλαιο το οποίο χρονολογείται από τον 5ο αιώνα. Ανακαλύφθηκε σχετικά πρόσφατα, το 1890 από τον Δημήτριο Καμπούρογλου σχεδόν τυχαία. To άγνωστο σε πολλούς σπήλαιο έχει βάθος σχεδόν δώδεκα μέτρα και ένα ιδιαίτερο χωνιοειδές σχήμα με άνοιγμα προς τον Βορρά. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι κατά την αρχαιότητα το άνοιγμα αυτό ήταν κλειστό έχοντας εκεί μόνο μία στενή είσοδο. Ακριβώς στην μπροστινή πλευρά του σπηλαίου υπήρχε ένα είδος αυλής. Όσον αφορά, τώρα, το εσωτερικό του, εκεί υπήρχε ένας μικρός τοίχος με ορθογώνιες λαξεύσεις στο δάπεδο, παρόμοιες με αυτές που υπήρχαν στην αυλή. Αν σας αρέσει η πεζοπορία, τότε πρέπει να ξέρετε ότι εκεί βρίσκεται και ένα από τα πιο γνωστά μονοπάτια της περιοχής για να κάνετε τη βόλτα σας και να έρθετε κοντά στη φύση. Δεν είναι ωστόσο επισκέψιμο στο μήκος του, καθώς δε θεωρείται αρχαιολογικός χώρος. Επιλογή των ευρημάτων του εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα.
Μπορείτε να ενημερωθείτε για πεζοπορικές διαδρομές από την εταιρεία Ομάδα Ιχνευταί.