Δεν χρειάζεται να είναι κανείς αναίσθητος, φύσει κακός ή ανεύθυνος για να πληγώσει αυτούς που αγαπάει και οι γονείς, δεν εξαιρούνται από αυτόν τον κανόνα. Παρ’ όλη την αγάπη και την ανησυχία τους –και, καμιά φορά, ακριβώς λόγω της αγάπης και της ανησυχίας τους- οι μπαμπάδες και οι μαμάδες αυτού του κόσμου πληγώνουν τα παιδιά τους, με απλές, καθημερινές επιλογές και συμπεριφορές, που μοιάζουν ασήμαντες.
Μεγαλώνουν το παιδί που θα ‘θελαν να έχουν και όχι αυτό που ήδη έχουν
Από τη στιγμή που ένα παιδί έρχεται στον κόσμο, οι γονείς του αρχίζουν να κάνουν σχέδια γι’ αυτό. Σχέδια για τον επαγγελματικό και σεξουαλικό του προσανατολισμό. Σχέδια για το είδος της ζωής που πρέπει να ζήσει. Σχέδια για το μέλλον ενός ανθρώπου με τον οποίο δεν έχουν καλά-καλά ακόμη προλάβει να συστηθούν. Δυστυχώς, δεν είναι καθόλου λίγοι οι γονείς που αρνούνται να δουν ποιο πραγματικά είναι το παιδί τους, ποιες οι ανάγκες του, ποιος ο χαρακτήρας και ποια τα ταλέντα του.
Μπορεί ο γιος σας να έχει κλίση στον χορό και η κόρη σας στο ποδόσφαιρο ή, μπορεί, κόντρα στην τερατώδη μόρφωσή των γονιών του, το παιδί να αποφασίσει κατά την εφηβεία του ότι θέλει να γίνει κομμώτρια ή υδραυλικός. Τα παιδιά είναι άνθρωποι με προσωπικότητα, που είναι μεν υπό διαμόρφωση, αλλά –πώς να το κάνουμε;- δεν είναι και πλαστελίνη.
Δεν του δίνουν την προσοχή που του αξίζει
Μερικά παιδιά είναι «κακομαθημένα», «επιθετικά» ή «νευρικά» εκ φύσεως. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις, πίσω από ένα παιδί θυμωμένο, κρύβεται η ανάγκη για προσοχή και αγάπη. Η φροντίδα, η κάλυψη των αναγκών και η αθρόα προσφορά παιχνιδιών, ρούχων και λοιπών αγαθών είναι μεν στοιχεία απαραίτητα, δεν είναι όμως επουδενί αρκετά.
Δεν έχει γεννηθεί το παιδί που δεν καίγεται από επιθυμία να πει ένα τραγουδάκι με την μαμά του, να φτιάξουν μαζί ένα κάστρο στην παραλία το καλοκαίρι, να κάνουν κούνια και να διαβάσουν παραμύθια. Και, άπαξ και φέρεις ένα παιδί στον κόσμο, καλώς ή κακώς, κάθε ανάγκη του (κάθε πραγματική του ανάγκη) πρέπει να είναι διαταγή.
Τα γεμίζουν με ενοχές ή με άγχη
Συμβαίνει συχνά οι γονείς να πληγώνουν τα παιδιά τους γεμίζοντάς τα με ενοχές για τις επιδόσεις τους στο σχολείο ή για την ελλιπή κοινωνικότητά τους ή για το πόσο δεν τους καταλαβαίνουν. Τα παιδιά κάθε ηλικίας αφουγκράζονται τα συναισθήματα και τις σκέψεις των γονιών τους και επηρεάζονται θετικά ή αρνητικά -ανάλογα με το θετικό ή αρνητικό πρόσημο των σκέψεων των γονιών. Φράσεις όπως «Δεν αγαπάς τη μαμά;» ή «Δεν μπορούσες να είσαι σαν τον ξάδερφό σου τον Σταύρο;», που μοιάζουν ανώδυνες, μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ψυχοσύνθεση ενός παιδιού του οποίου η ευαισθησία στην κριτική είναι μεγάλη.
Η σύγκριση με άλλα παιδιά, το άγχος σας ότι το παιδί δεν είναι αρκετά καλό/ έξυπνο/ αποτελεσματικό/ κοινωνικό είναι απ’ αυτά τα συναισθήματα που πρέπει να κρατήσετε για τον εαυτό σας. Τα παιδιά χρειάζονται γονείς-υποστηρικτές, που με αγάπη σκύβουν από τα προβλήματα, τις ανάγκες ή τις ιδιαιτερότητές τους, που ακούν, ενισχύουν και ενθαρρύνουν τα «θέλω» και τις προσπάθειές τους -ακόμη κι όταν είναι αποτυχημένες. Σε ό,τι κι αν θέλετε να εξελιχθεί το παιδί σας (λαμπρός επιστήμων, δημοφιλής άνθρωπος, ισορροπημένος οικογενειάρχης), είναι χρήσιμο να θυμάστε ότι οι προσδοκίες σας ενδέχεται να πέσουν στο κενό, γιατί κάθε άνθρωπος, κάθε παιδί, κάθε προσωπικότητα είναι ξεχωριστεί και χαράζει (όπως μπορεί) τον δρόμο του.
Δεν φροντίζουν να είναι η μεταξύ τους σχέση ισορροπημένη
Η σχέση μεταξύ των γονιών -είτε είναι μαζί, είτε όχι- θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την ψυχοσύνθεση και τις επιλογές του καρπού του έρωτά τους. Το πρότυπο σχέσης, το ανδρικό και το γυναικείο πρότυπο, τα μοτίβα και οι τρόποι επικοινωνίας και έκφρασης που θα αποκτήσει ο γιος ή η κόρη σας είναι λίγο-πολύ αποτέλεσμα και της σχέσης που έχετε με τον μπαμπά ή την μαμά του/ της. Με δυο λόγια: αν φωνάζετε, βρίζετε, υποτιμάτε ή, απλούστερα, αδιαφορείτε ο ένας για τον άλλο, τότε το παιδί θα νιώσει ή θα αποκτήσει κάποια στιγμή στη ζωή του, κάποιου είδους ανασφάλεια/ προβληματισμό/ βάρος.
Αν είχατε γονείς που σταμάτησαν να αγαπιούνται ή που τσακώνονταν διαρκώς ή που απλά σταμάτησαν να επικοινωνούν, τότε σίγουρα έχετε μνήμες δυσάρεστες και βιώματα ακόμη πιο δυσάρεστα (όχι καταστροφικά, αλλά σίγουρα όχι ευχάριστα). Το παιδί που προσπαθείτε να μεγαλώσετε με ισορροπία και «ορθότητα» έχει την ανάγκη να σας νιώθει σαν δίχτυ ασφαλείας, σαν καταφύγιο -κι αυτό προϋποθέτει την καλή επικοινωνία και συνεργασία μεταξύ σας.
Όταν κάνει κανείς παιδιά αντιλαμβάνεται ότι οι γονείς του είναι κανονικοί άνθρωποι -με ζωή πριν την γέννησή του, με ανάγκες, ανασφάλειες, προσωπικά προβλήματα και κούραση. Η συνειδητοποίηση ότι οι γονείς μας δεν είναι εξωγήινοι ή υπέρ-ήρωες, μπορεί να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε ότι ούτε εμείς μπορούμε να γίνουμε κάποιου είδους υπεράνθρωποι. Τα λάθη είναι ανθρώπινα. Το ζήτημα είναι να προλαβαίνει κανείς να τα αντιληφθεί και να τα διορθώσει έγκαιρα. Κι αν αυτός ο «κανείς» είναι γονιός, τότε είναι απαραίτητο να αναγνωρίσει τα λάθη του και να δώσει λύσεις, γιατί στα χέρια του βρίσκεται η ζωή κάποιου άλλου -μικρούλη κι ανυπεράσπιστου.