Τη σημασία της καλλιέργειας της κριτικής σκέψης των μαθητών και τον κομβικό ρόλο που θα πρέπει να διαδραματίσει το σχολείο και η εκπαιδευτική κοινότητα προς αυτή την κατεύθυνση, ανέδειξε η ημερίδα που διοργάνωσε χθες το ΚΜΟΠ – Κέντρο Κοινωνικής Δράσης και Καινοτομίας με θέμα «Ενίσχυση των δεξιοτήτων των εκπαιδευτικών με στόχο την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών».
«Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης πρέπει να είναι σκοπός του σύγχρονου σχολείου, το οποίο πρέπει να υπερβεί τη διδασκαλία πληροφοριών, περιεχομένου, αποστήθισης και απομνημόνευσης και να μεταβεί στην ανακάλυψη, την επιλογή, την ανάλυση, την επεξεργασία, την αμφισβήτηση, την αιτιολόγηση, τον προβληματισμό και τη σωστή αξιοποίηση της πληροφορίας», ανέφερε ο Δρ. Βασίλης Σακκάς, Διδάκτωρ Ψυχολογίας, Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής, Κοινωνιολόγος και Επιστημονικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Μάθησης Επικοινωνίας και Συμπεριφοράς Εξελίσσειν.
Το σχολείο του σήμερα
Οφείλει να προετοιμάζει σωστά τους αυριανούς πολίτες και να τους καταστήσει ικανούς να κρίνουν και να διακρίνουν, να επιλέγουν και να αποφασίζουν, να αμφισβητούν και να προβληματίζονται. Σύμφωνα με τον Δρ. Σακκά, απαραίτητες προϋποθέσεις για να πετύχουν τα προγράμματα παρέμβασης για την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης είναι η διαφοροποίηση της στάσης και συμπεριφοράς της εκπαιδευτικής κοινότητας, καθώς και η αλλαγή των στάσεων, συμπεριφορών, αντιλήψεων και προκαταλήψεων τόσο της ευρύτερης κοινότητας όσο και των ατόμων που διαφοροποιούνται έντονα, που περιθωριοποιούνται και συχνά ριζοσπαστικοποιούνται.
Έμφυλα στερεότυπα
Για τα έμφυλα στερεότυπα στα σχολεία και το δίπολο αγόρι – κορίτσι που κυριαρχεί στην κοινωνία μίλησε από την πλευρά της η κ. Μαρία Αγγελή, Κοινωνιολόγος στο Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS). Η κ. Αγγελή παρουσίασε τα συμπεράσματα έρευνας που πραγματοποίησε το MIGS με στόχο να διαπιστώσει πώς το σχολείο αναπαράγει τα στερεότυπα του φύλου και να καταγράψει πρακτικές που αντιστέκονται στα έμφυλα στερεότυπα.
Βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι ότι τα έμφυλα στερεότυπα αφενός περιορίζουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των μαθητών και των μαθητριών, αφετέρου καθιστούν τα κορίτσια και όσα παιδιά δεν εμπίπτουν στη στερεοτυπική απεικόνιση του φύλου τους ευάλωτα στη βία και στον σχολικό εκφοβισμό. Αναφερόμενη στον ρόλο της εκπαίδευσης, η κ. Αγγελή είπε ότι η αμφισβήτηση των έμφυλων στερεοτύπων και η καλλιέργεια της κριτικής σκέψης συντελείται μέσα από την εμπειρογνωμοσύνη, η οποία παρέχει μια βαθύτερη γνώση της παρούσας κατάστασης και μεθόδους αποτελεσματικής παρέμβασης, και την έμπρακτη και ειλικρινή πολιτική βούληση ώστε οι παρεμβάσεις αυτές να είναι εφικτές.
Τα στερεότυπα είναι απόρροια «μιας κοινωνίας που είναι δομημένη βαθύτατα ανδροκρατικά» και βασίζεται σε διχοτομίες και ιεραρχίες, σχολίασε από την πλευρά της η κ. Μάρω Παντελίδου – Μαλούτα, Ομότιμη Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο ΕΚΠΑ, η οποία στην εισήγησή της εστίασε στον ρόλο της δημοκρατίας, ως απάντηση στη μισαλλοδοξία και τον εξτρεμισμό.
Μόνο η καλλιέργεια κριτικής σκέψης επιτρέπει τη δημιουργία προϋποθέσεων ώστε να αποφευχθεί η διαμόρφωση μισαλλόδοξων αντιλήψεων και προκαταλήψεων, να μην αναπτυχθεί ρατσισμός, φασιστικές νοοτροπίες και σεξιστικές και ομοφοβικές αντιλήψεις, επεσήμανε η κ. Μαλούτα. «Θα πρέπει να αποτελεί στόχο η εμπέδωση στα παιδιά της αντίληψης ότι η μόνη ηθικά αποδεκτή μορφή ανθρώπινης συνύπαρξης είναι η δημοκρατική», ανέφερε μεταξύ άλλων.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ημερίδα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου PRACTICE, το οποίο υλοποιεί στην Ελλάδα το ΚΜΟΠ. Το έργο, το οποίο παρουσιάστηκε εκτενώς στη διάρκεια της Ημερίδας, στοχεύει στην ανάπτυξη ενός προγράμματος συνεχούς επαγγελματικής εξέλιξης για τους εκπαιδευτικούς, με επίκεντρο την προώθηση των κοινωνικών, πολιτικών και διαπολιτισμικών ικανοτήτων και της κριτικής σκέψης των μαθητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.
Στο πλαίσιο του PRACTICE αναπτύχθηκε το Πρόγραμμα Πρόληψης της Βίαιης Ριζοσπαστικοποίησης, ένα καινοτόμο εργαλείο για δασκάλους, καθηγητές και εκπαιδευτικό προσωπικό, ώστε να μπορούν να δουλεύουν αποτελεσματικά με τους μαθητές πάνω στην κριτική σκέψη και την πρόληψη της βίαιης ριζοσπαστικοποίησης. Μπορείτε να βρείτε το Πρόγραμμα στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://practice-school.eu/el/oer-radicalisation-prevention-programme/.