Σε ένα βαγόνι στο μετρό μπλέχτηκα τυχαία στα λόγια μιας γυναίκας:
«Ένιωσα τα ιδρωμένα χέρια του πάνω μου. Γύρισε σπίτι πάλι πιωμένος. Με χτύπησε και με τα νύχια του έσκισε το δέρμα μου».
Άλλη μια κακοποιημένη από τον άντρα της, σκέφτηκα. Άλλο ένα σπίτι που έχει εμποτιστεί βαθιά από την κουλτούρα της πατριαρχίας.
Το συγκεκριμένο άρθρο εξετάζει τις παγιωμένες στερεοτυπικές αντιλήψεις ανάμεσα στα δύο φύλα και πώς αυτές αναπαράγονται από την παιδική κιόλας ηλικία.
Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ ισχυριζόταν πως για τα αγόρια, συνήθως ο απογαλακτισμός είναι πιο βίαιος, ενώ για τα κορίτσια η μεταχείριση είναι διαφορετική. Για το αγόρι που σιγά σιγά μεγαλώνει, τα φιλιά και οι αγκαλιές μειώνονται, ενώ για το κορίτσι δεν ισχύει το ίδιο. Οι γονείς της χαϊδεύουν τα μαλλιά, τη ντύνουν με χαριτωμένα φορέματα, υποκύπτουν στα νάζια της, αντιμετωπίζουν επιεικώς τα κλάματα της.
Simone de Beauvoir | Πηγή εικόνας: https://www.singulart.com/
Τις περισσότερες φορές, τα αγόρια εισπράττουν συμπεριφορές και ατάκες όπως: “οι άντρες δεν κλαίνε”, “ δεν ζητάνε αγκαλιές”, ενώ τα “καμώματα του” καταλήγουν εκνευριστικά για τους γονείς. Σημειώνεται από την ίδια επίσης ότι πολλά αγόρια, έχοντας υποστεί σκληρή καταπίεση, επιθυμούν να μοιάσουν στα κορίτσια, εκ των οποίων πολλοί καλλιεργούν ένα είδος θηλυκότητας, που συνδέεται και συγχέεται συχνά με την ομοφυλοφιλία, χωρίς να επιβεβαιώνεται επιστημονικά.
Ο έφηβος νέος, πλέον, έχοντας ακολουθήσει την καταπιεστική καθοδήγηση των γονιών του, υιοθετεί την άποψη πως η δύναμή του συγκεντρώνεται γύρω από τα γεννητικά του όργανα. Σε αυτό συμβάλλει και η στάση των πατεράδων οι οποίοι ενισχύουν αλαζονικά τον ανδρισμό των αγοριών.
Η μοίρα προφανώς του κοριτσιού είναι τελείως διαφορετική. Καθώς το κορίτσι προχωρά προς την εφηβεία μαθαίνει πως για να είναι αρεστή θα πρέπει να προσέχει και να φροντίζει την εξωτερική της εικόνα. Αυτός ο πρώιμος ναρκισσισμός θα παίξει καθοριστικό ρόλο στη ζωή του κοριτσιού ως γυναίκα. Ενώ τα αγόρια μαθαίνουν να σκαρφαλώνουν σε δέντρα, να παλεύουν με τους φίλους τους, να παίζουν βίαια παιχνίδια, μέσω αυτών αντιλαμβάνονται το σώμα τους ως μέσο επικράτησης στη φύση. Αντίθετα, τα κορίτσια, παγιδευμένα στο προφίλ της “ωραίας”, παίζουν με καλλυντικά, κούκλες και μωρά αποτυπώνοντας στη μνήμη τους, υποσυνείδητα, πως η γυναίκα συνδέεται άμεσα με τη φροντίδα των παιδιών και τα νοικοκυρικά.
Μ’αγαπά δεν μ’αγαπά | Πηγή εικόνας: https://www.kanaliena.gr/
Στο στάδιο της εφηβείας, το παιδικό κορμί μετατρέπεται σε κορμί γυναίκας. Την εποχή που το στήθος και η τριχοφυΐα αυξάνονται, γεννιέται ένα αίσθημα ντροπής σε αντίθεση με το αγόρι. Αν πάλι το κορίτσι διαφέρει από τα αρεστά πρότυπα ομορφιάς φτάνει σε σημείο να κάνει και κακό στον εαυτό του (π.χ αυστηρές διατροφές). Πολλές φορές η στάση των γονιών είναι αυτή που αποτυπώνει στο μυαλό του κοριτσιού το αίσθημα ντροπής για την εξωτερική του εμφάνιση. Εκεί που το κορίτσι ήταν παιδί και θεωρούσε τον εαυτό του ασεξουαλικό αρχίζει να έχει διάφορες ανησυχίες σχετικά με το σώμα του ή την έμμηνο ρύση (την οποία πολλές φορές την αντιμετωπίζει ως κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ντρέπεται).
Menstrual Period | Πηγή εικόνας: https://fineartamerica.com/
Φτάνοντας πλέον σε νεαρή ηλικία, έχοντας αφήσει πίσω την εφηβεία, η νεαρή κοπέλα έχει να αντιμετωπίσει περισσότερες ανησυχίες, όπως για παράδειγμα την σεξουαλική παρενόχληση. Οι μητέρες ενδεχομένως να μιλούν για “τρελούς” και ανώμαλους που παρενοχλούν νεαρά κορίτσια, ωστόσο δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις κοριτσιών που έχουν υποστεί βία ή σεξουαλική παρενόχληση μέσα στην ίδια τους την οικογένεια. Μια νεαρή κοπέλα πλέον, στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής της, πορεύεται με σεξιστικούς αστεϊσμούς, σφυρίγματα, τάχα τυχαία προσβλητικά αγγίγματα, ενώ ίσως να έχει να αντιμετωπίσει και κάποιον «περίεργο» στον δρόμο.
Στην πιο ακραία της μορφή, η πατριαρχία ενσαρκώνεται μέσα από την γυναικοκτονία. Όλο και περισσότερες, σκοτώνονται από το χέρι του άντρα τους ακριβώς επειδή είναι γυναίκες. Οι γυναικοκτονίες είναι εγκλήματα που στηρίζονται στις βαθιά εμπεδωμένες κοινωνικές αντιλήψεις και έμφυλα στερεότυπα, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες είναι κατώτερες, υποτελείς στην ανδρική εξουσία, και δυνητικά μπορούν να «τιμωρηθούν», «ελεγχθούν» και «σωφρονιστούν» μέσω της έμφυλης βίας.
Το μεγαλύτερο όπλο της πατριαρχίας είναι πως έχει φυσικοποιηθεί τόσο που παραμένει σχεδόν αόρατη. Έτσι, ακόμη και όταν η έμφυλη βία γίνεται ορατή και δεν περνά απαρατήρητη, αποδίδεται σε οτιδήποτε άλλο. Τον Covid, την καραντίνα, στο “ας πρόσεχε”, “τα ‘θελε και τα ‘παθε”.
Γυναικοκτονία | Πηγή εικόνας: https://www.ethnos.gr/
Συμπέρασμα: Τα αγόρια και τα κορίτσια από την παιδική κιόλας ηλικία θα έπρεπε να έχουν ίση αντιμετώπιση, να συνυπάρχουν αλληλέγγυα και ισότιμα. Στην κοινωνία των “αφεντάδων”, η γυναίκα πολλές φορές ποδηγετείται από το κυρίαρχο αρσενικό χτίζοντας μια νέα συνείδηση για κάθε φύλο. Σήμερα στη δυστοπία της συντηρητικής παλινόρθωσης που επαναπροωθεί τον σεξισμό, η πατριαρχία και ο καπιταλισμός “θα χύσουν” κι άλλο αίμα. Η επαναδιαμόρφωση των συνειδήσεων είναι απαραίτητη για ένα καλύτερο αύριο, για μια υγιή και αρμονική κοινωνία.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
Το δεύτερο φύλο, Σιμόν ντε Μποβουάρ
Μαριάννα Μιστιλόγλου
Αρθρογράφος
Κοινωνιολόγος, Εκπαιδευτικός
Διαβάστε περισσότερα για τη Μαριάννα Μιστιλόγλου εδώ.