Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών είναι ένα θέμα που συχνά δυσκολεύει τους γονείς και η συζήτηση με τα παιδιά τους γύρω από θέματα που αφορούν το σεξ μπορεί να τους προκαλέσει δυσφορία και άγχος. Αντιστοιχα, παιδιά, των οποίων τα ερωτήματα σεξουαλικής φύσεως παραμένουν αναπάντητα ή ασαφώς απαντημένα, μπορεί να αισθάνονται έντονη σύγχυση και αυτό να επηρεάσει αρνητικά τη μετέπειτα σεξουαλική και ερωτική τους ζωή. Γιατί οι γονείς απαντούν αφηρημένα ή αποφεύγουν συζητήσεις σεξουαλικού περιεχομένου; Πώς θα έπρεπε να απαντούν στα παιδιά τους για τέτοια θέματα και πόσες πληροφορίες είναι απαραίτητο να δίνονται στο παιδί ανάλογα με την ηλικία του;
Οικογένεια | Πηγή εικόνας: www.mothersblog.gr
Γιατί αποφεύγουμε να μιλαμε στα παιδιά για σεξουαλικά θέματα;
Πριν προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε οδηγία περί σεξουαλικής διαπαιδαγωγησης, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε γιατί οι γονείς αδυνατούν να ξεκινήσουν καποια συζήτηση ή να απαντήσουν σε ερωτήσεις που τους θέτουν τα παιδιά σχετικά με το σεξ, το σώμα, την αναπαραγωγή, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και τις σχέσεις.
-
Ο συνηθέστερος λόγος αποφυγής μιας ανάλογης συζήτησης είναι το αίσθημα ντροπής. Η κοινωνία, στην οποία μεγαλώνουμε, δυστυχώς θεωρεί συχνά συζητήσεις σεξουαλικού περιεχομένου ταμπού , ειδικά όταν το ακροατήριο είναι μικρής ηλικίας.
-
Η ανασφάλεια των γονέων για το πώς πρέπει να προσεγγίσουν τέτοια θέματα, πόσο πρέπει να τα αναλύσουν και πότε. Πολλοί γονείς νιώθουν οτι στερούνται επικοινωνιακών δεξιοτήτων σχετικά με θέματα σεξουαλικού περιεχομένου, ακριβώς γιατί η κοινωνία στην οποία μεγάλωσαν, δεν ενθάρρυνε σχετικές συζητήσεις.
-
Οι εσφαλμένες αντιλήψεις των γονέων. Πολλοί γονείς πιστεύουν, οτι τέτοιες συζητήσεις όχι μόνο δε βοηθούν τα παιδιά, αλλά ταυτόχρονα είναι επιζήμιες.
Σεξουαλική Αγωγή | Πηγή εικόνας: www.citykidsguide.com
Γενικές κατευθυντικές οδηγίες :
-
Κάθε ηλικιακή φάση είναι κατάλληλη για να γίνουν συζητήσεις γύρω από τον έρωτα, τις σχέσεις, την αγάπη, τη συνέχεια της ζωής. Σε κάθε ηλικιακή φάση της ανάπτυξης του παιδιού ή του εφήβου χρειάζεται οι γονείς να δώσουν το μήνυμα πως το σεξ μπορεί να είναι πιο ικανοποιητικό συναισθηματικά μέσα στα πλαίσια μιας σχέσης. Και μάλιστα μιας σχέσης που δημιουργεί συναισθήματα ασφάλειας, αγάπης και κυρίως σεβασμού ανάμεσα στους δύο ερωτικούς συντρόφους. Ιδιαίτερη αναφορά από τους γονείς χρειάζεται να γίνει ως προς τη συναίνεση. Ο κάθε ερωτικός σύντροφος είναι απαραίτητο να την λάβει από τον άλλο για να προχωρήσει σε οποιοδήποτε στάδιο και πράξη της κοινής ερωτικής τους ζωής.
-
Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση ξεκινάει από τις πρώτες στιγμές της ζωής του παιδιού. Μέσα από τη φροντίδα , την αγάπη και τη στοργή που δέχεται το μωρό από τους γονείς του, αρχίζει να μαθαίνει σχετικά σχετικά με την οικειότητα, την εγγύτητα, τη τρυφερότητα, και με μια πιο ευρεία έννοια για το σεξ. Έτσι, αρχίζει να εκτιμά τον εαυτό του και τους άλλους, και να συνδέει τη συναισθηματική ικανοποίηση με ένα άλλο πρόσωπο.
-
Ο ίδιος ο γονέας , με την παρουσία του και μόνο, παρέχει σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, όχι με αυτά που λέει αλλά με αυτά που κάνει.
-
Ο ηθικός και κοινωνικός φραγμός των φονέων να μιλουν για τη σεξουαλική διάσταση της ζωής έχει καταρριφθεί (τουλάχιστον επιφανειακά), ήδη από το 1960. Έκτοτε, εκδίδονται δεκάδες βιβλία,τηλεοπτικές εκπομπές, αφιερώματα εφημερίδων και περιοδικών που αφορούν θέματα συζητήσεων σεξουαλικού περιεχομένου μεταξύ γονέων και παιδιών.
-
Η συζήτηση καλό είναι να καθοδηγείται από ερωτήσεις που θα εισάγει το ίδιο το παιδί. Δεν χρειάζεται να δίνονται πληροφορίες περισσότερες ή λιγοτερες από αυτο που ρωτάει το παιδί σας.
-
Εξηγήστε με απλούς και λιτούς όρους. Οι απαντήσεις που δίνονται στο παιδί πρέπει να είναι ανάλογες του μορφωτικού του επιπέδου, της ηλικίας και των εμπειριων του.
-
Όταν το παιδί σάς κάνει μια ερώτηση, πέρα από την αλήθεια, αποζητά τη δική σας γνώμη πανω στο θέμα.
-
Αποφύγετε τον συναισθηματισμό. Οι γονείς, όταν απαντούν σε ερωτήματα πάνω στο σεξ, πρέπει να προσέχουν να μην το παρουσιάσουν ως κάτι πονηρό, κρυφό ή απαγορευμένο και να μην έχουν τιμωρητική ή αμήχανη στάση. Το παιδί πρέπει να καταλάβει οτι το σεξ είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της ζωής, γι’αυτό και σχετικά με το σεξ ερωτήματα θα πρέπει να απαντώνται όπως και ερωτήματα οποιουδήποτε άλλου θέματος.
-
Υπομονή και ψυχραιμία. Όταν το παιδί επιχειρεί να καταλάβει κάτι καινούργιο,που αφορά το σεξ , προσπαθήστε να μην πανικοβληθείτε και να του εξηγήσετε με υπομονή και ηρεμία.
-
Να είστε καλοί ακροατές. Σιγουρευτείτε οτι έχετε καταλάβει ακριβώς τι σας ρωτάει το παιδί πριν του δώσετε κάποια απάντηση.
-
Σωστή και πλήρης ενημέρωση. Αναζητήστε (και οι δύο γονείς) σχετικά βιβλία, άρθρα κλπ. πριν εισάγετε κάποια απάντηση.
-
Να είστε συνεπείς στις απαντήσεις και οι δύο γονείς. Αντιφατικές απαντήσεις από τους δύο γονείς θα προκαλέσουν σύγχυση. Συμφωνήστε εκ των προτέρων σε μια ικανοποιητική άποψη-απάντηση.
-
Η σεξουαλική αγωγή δεν πρέπει να περιλαμβάνει μόνο θέματα που αφορούν τη σεξουαλική πράξη αυτή καθεαυτή. Θα πρέπει να αναφέρεται γενικότερα σε θέματα σχέσεων και σε συναισθήματα.
Σεξουαλική Αγωγή | Πηγή εικόνας: Fmirmidones.gr
Περιεχόμενο Συζήτησης:
-
Σε επίπεδο φυσιολογίας: Η ανατομία του γεννητικού συστήματος και οι διαφορές των δύο φύλων. Οι αλλαγές στο σώμα και η ωρίμανση του γεννητικού συστήματος. Η διαδικασία της σύλληψης, η κυοφορία και η γέννηση, η αντισύλληψη.
-
Σε κοινωνικό και συναισθηματικό επίπεδο: Οι ερωτικές σχέσεις, η διαφοροποίηση στα συναισθήματα όπως φιλία, έρωτας, αγάπη. Η διαφορετικότητα στη σεξουαλικότητα του κάθε ατόμου, οι διάφοροι τύποι οικογενειών- ομόφυλα και ετερόφυλα ζευγάρια. Η αποδοχή και ο σεβασμός της διαφορετικότητας όλων μας.
-
Σε επίπεδο ενδυνάμωσης του παιδιού και του εφήβου: Η έκφραση των συναισθημάτων και των σκέψεων μας σε όσους μας ενδιαφέρουν. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων και η προστασία μας, η έννοια της συναίνεσης και η σημασία των σχέσεων στη ζωή μας.
Αγαπώντας το σώμα μας | Πηγή εικόνας: www.kentrologousx.gr
Απορίες και απαντήσεις ανά ηλικιακή φάση:
-
18 μηνών: το παιδί αρχίζει να περιεργάζεται τα μέρη του σώματός του, μέσα στα οποία περιλαμβάνονται τα γεννητικά του όργανα. Οι γονείς θα πρέπει να το αποδεχτούν σαν κάτι φυσιολογικό, αθώο και αναμενόμενο.
-
Ηλικία 2-3 ετών: Η περιέργεια μεγαλώνει όχι μόνο για το σώμα τους αλλά και για τον κόσμο γύρω τους. π.χ. Γιατί ο μπαμπάς έχει διαφορετικά χαρακτηριστικά από τη μαμά;
-
Ηλικία 3-4 ετών: Το παιδί αρχίζει να αναρωτιέται από πού ήρθε, ειδικά όταν η μητέρα μένει πάλι έγκυος. Μια αρχικά ικανοποιητική απάντηση θα ήταν οτι το μωρό μεγαλώνει σε ένα μέρος στο σώμα της μητέρας, ειδικά σχεδιασμένο γι’αυτό το σκοπό, ή ακόμα καλύτερα, οτι το μέρος αυτό λέγεται κοιλιά ή μήτρα και, ότι όσο το μωρό βρίσκεται εκεί είναι ασφαλές και προστατευμένο. Μια επόμενη ερώτηση ίσως είναι: «Από που βγαίνει το μωρό;». Μπορείτε να εξηγήστε ότι το μωρό βγαίνει από ένα ειδικό άνοιγμα του κορμιού ανάμεσα στους μηρούς που ονομάζεται κόλπος. Αν ζητήσει να δει από πού βγαίνει το μωρό πείτε του ότι προτιμάτε να του σχεδιάσετε μια εικόνα.
-
Ηλικία 5-8 ετών: Το παιδί αρχίζει να αποκτά περισσότερες εμπειρίες και επαφές μέσα από το νηπιαγωγείο/σχολείο. Εδώ οι ερωτήσεις γίνονται ακόμα πιο πολύπλοκες.π.χ. «Πως μπαίνει το μωρό στην κοιλιά της μαμά;» Συνήθως αρκεί η απάντηση «με την βοήθεια του μπαμπά»..Γύρω στα 4, το παιδί φυσιολογικά θα αρχίσει να ρωτάει γύρω από τη γέννηση των παιδιών και εκεί είναι η καλύτερη ηλικία για να αρχίσει η σεξουαλική αγωγή. Αν το παιδί ως τα 6 του δεν έχει ρωτήσει, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κάτι στη στάση των γονέων που το εμποδίζει να απευθυνθεί σε αυτούς για να πάρει τις απαντήσεις που θέλει. Θα πρέπει, λοιπόν τότε οι ίδιοι οι γονείς να βρουν την κατάλληλη ευκαιρία για να μιλήσουν στο παιδί για το σεξ και την αναπαραγωγική διαδικασία.
-
Εφηβεία: Όσο τα παιδιά μεγαλώνουν, πρέπει να γίνονται όλο και περισσότερες και πιο σοβαρες σχετικά με το σεξ συζητήσεις, συμπεριλαμβανομένων των θεμάτων για τους τρόπους προφύλαξης από το AIDS και άλλα νοσήματα καθώς και το θέμα της αντισύλληψης. Οι έφηβοι συχνά έρχονται αντιμέτωποι με πρωτόγνωρα συναισθήματα κατά την επαφή με το άλλο φύλο, τα οποία πιθανόν να μη ξέρουν πώς να τα διαχειριστούν. Καλό είναι να μιλάμε μαζί τους για τη συντροφικότητα, την κατανόηση, τη στήριξη, το σεβασμό, την εμπιστοσύνη, την ασφάλεια, την αγάπη, τα κοινά ενδιαφέροντα.
Σεξουαλική Αγωγή | Πηγή εικόνας: www.talcmag.gr
-
Οι ερωτήσεις που αφορούν την συνουσία/ζευγάρωμα και την αναπαραγωγή είναι αυτές που δυσκολεύουν περισσότερο τους γονείς και πολλοί προσπαθούν να αναβάλουν την συζήτηση για αργότερα. Αν οι γονείς καθυστερούν να δώσουν απαντήσεις, το παιδί θα τις ψάξει αλλού και μετά θα οι γονείς θα «τρέχουν» να επανορθωνουν, αυτά που το παιδί «μαθαίνει μόνο» από τους φίλους, την τηλεόραση, κ.λ.π. Γι’αυτό, όταν το παιδί ρωτάει για το ζευγάρωμα και την αναπαραγωγή απαντήστε του. Αλλά να θυμάστε ότι με ένα μικρό παιδί δεν χρειάζεται να συζητηθούν τα πάντα με λεπτομέρειες. Να απαντάτε καθαρά και ολοκληρωμένα μέσα στο πλαίσιο των ερωτήσεων του. Μην προσπαθείτε να προχωρήσετε πιο πέρα και να δώσετε πληροφορίες για πράγματα που δεν ρώτησε. Οι πολλές πληροφορίες δημιουργούν σύγχυση και ενοχλητική ένταση, που δυσκολεύει την επικοινωνία και την σχέση σας.
Αγάπη είναι… | Πηγή εικόνας: https://www.mama365.gr/
-
AIDS: οι γονείς πρέπει να έχουν ενημερωθεί για την φύση της ασθένειας και τους τρόπους μετάδοσης και προφύλαξης. Ισχύει και εδώ, ότι δεν λέμε περισσότερα από αυτά, που ζητάει το παιδί, και φροντίζουμε να ταιριάζουν στο επίπεδο των εμπειριών και την ηλικία του. Η βασική πληροφορία για τα μικρά παιδιά (6 -8 χρονών) είναι ότι είναι μια πολύ σοβαρή αρρώστια όπως άλλες. Το πώς μεταδίδεται ακριβώς και αν κάποιες κοινωνικές ομάδες είναι πιο ευάλωτες είναι πληροφορίες που απευθύνονται σε παιδιά άνω των 10 χρονών και εκεί με προσοχή να ώστε να μην τρομοκρατηθούν τα παιδιά και τους δημιουργηθουν φόβοι για τις σχέσεις και τον έρωτα, ούτε παράλογες προκαταλήψεις για κάποιους συνανθρώπους μας.
Σεξουαλική Αγωγή | Πηγή εικόνας: https://news.marathonpress.gr/
Κλείνοντας, θα πρέπει να επισημανθεί οτι η σεξουαλική αγωγή όχι μόνο δεν μπορεί να γίνει επιζήμια αλλά αντιθέτως αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα πρόληψης της σωματικής και ψυχικής υγείας παιδιών, εφήβων και ενηλίκων. Τα αποτελέσματά της δηλαδή είναι μακροπρόθεσμα και συνοδεύουν το άτομο καθ’όλη τη διάρκεια της ζωής του. Το διευκολύνουν να αναπτύξει μία θετική σχέση με τη σεξουαλικότητά του. Ένα καλά ενημερωμένο παιδί, μαθαίνει να μη ντρέπεται για το σώμα του και να αποδέχεται τα ερωτικά του συναισθήματα ως κάτι φυσιολογικό, όπως πραγματικά είναι. Όταν, λοιπόν, τα παιδιά θα φθάσουν στην περίοδο της εφηβείας κατά την οποία θα υπάρξει η αφύπνιση της σεξουαλικότητας, θα έχουν μάθει να σέβονται το σώμα τους και να το χειρίζονται σωστά.
Οικογενειακή αγάπη | Πηγή εικόνας: https://www.mothersblog.gr/
Βιβλιογραφία – Πηγές:
Βρεττού Υπατία ,<<Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση : Οδηγός για Γονείς>>,https://psychologos-vrettou.gr/sexoyaliki-diapaidagogisi-odigos-gia-goneis/
Κούρια Ιωάννα, <<Μιλώντας για το σεξ στα παιδιά, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση>>,https://www.ioannakouria.gr/arthrografia/psychologia-paidiou-oikogeneias/milwntas-gia-to-sex-sta-paidia-sexoualikh-diapaidagwghsh.html
Κέντρο Συμβουλευτικής,Ψυχοθεραπείας και Συστημικών Αναπαραστάσεων <<Εξέλιξη>>, <<Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση Παιδιών>>, http://www.exelixi-psychotherapy.gr/el/products/details/arthra/Seksoyaliki-diapaidagogisi-paidion
Δώρα Παπαναστασίου
Αρθρογράφος
Φοιτήτρια Ψυχολογίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
Διαβάστε περισσότερα για τη Δώρα Παπαναστασίου εδώ.