Ο έρωτας είναι μια συναισθηματική κατάσταση με πάρα πολλές εκφάνσεις, διακυμάνσεις, μορφές. Κάθε άτομο βιώνει τον έρωτα με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο και του αποδίδει μια μοναδική χροιά και ερμηνεία. Διαφέρει επίσης από άνθρωπο σε άνθρωπο ο βαθμός στον οποίο θα συνδεθεί με κάποιον άλλο, «το ύφος» του δεσμού που θα συνάψει μαζί του. Οι επιστήμονες από τον χώρο της κοινωνικής ψυχολογίας έχουν επιχειρήσει να διαχωρίσουν τον έρωτα σε 6 γενικές κατηγορίες καθώς και να εξηγήσουν τη διαφορά στον βαθμό, που καθένας από εμάς συνδέεται με τους συντρόφους του. Εσύ με ποια κατηγορία ταυτίζεσαι περισσότερο;
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
Έξι χρώματα του Έρωτα…
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Lee, οι άνθρωποι βιώνουν και εκδηλώνουν τον έρωτα με 6 διαφορετικούς τρόπους, καθένας από τους οποίους αντιστοιχεί σε έναν τύπο έρωτα.
-
Ο πρώτος τύπος ονομάζεται Έρως και χαρακτηρίζεται από την ανάγκη βίωσης έντονων συναισθημάτων και την άμεση και ισχυρή φυσική έλξη. Το άτομο είναι διατεθειμένο να νιώσει όλη τη γκάμα συναισθημάτων πάθους και έρωτα και εκτιμά ιδιαίτερα το παρουσιαστικό του συντρόφου του.
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
-
Ο δεύτερος τύπος ονομάζεται Στοργικός Έρως. Σε αυτή την κατηγορία κυριαρχεί η ανάγκη για εγγύτητα και οικειότητα με τον ερωτικό σύντροφο. Τα συναισθήματα και το μοίρασμα εμπειριών αναπτύσσονται αργά και σταθερά μέσα στη σχέση και οι σύντροφοι νιώθουν την ανάγκη να δώσουν και να πάρουν φροντίδα. Η αυτο-αποκάλυψη δεν γίνεται στιγμιαία αλλά σε βάθος χρόνου.
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
-
Ο Παιγνίωδης Έρως είναι το τρίτο «χρώμα» του έρωτα και το όνομα δεν είναι τυχαίο. Τα άτομα που ταυτίζονται με αυτήν την κατηγορία βλέπουν τον έρωτα σαν ένα παιχνίδι, τους αρέσει η διαδικασία κατάκτησης του ερωτικού τους συντρόφου (κυνήγι) και να του προσφέρουν ευχαρίστηση. Ωστόσο, αυτός ο έρωτας δε διαρκεί για πολύ, καθώς τα άτομα αυτής της κατηγορίας πλήττουν εύκολα και αποφεύγουν τη δέσμευση. Αντίθετα, προτιμούν την εναλλαγή ερωτικών συντρόφων. Αν έπρεπε να χαρακτηριστεί με μια λέξη αυτή η κατηγορία θα ήταν «επιπολαιότητα».
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
-
Η επόμενη κατηγορία είναι ο Μανικός Έρως ή Μανία, ο οποίος είναι αρκετά τοξικός και επιβλαβής. Χαρακτηρίζεται από τάσεις έντονης ζήλιας και κτητικότητας, αλλά και από φόβο απόρριψης από τον ερωτικό σύντροφο. Το άτομο αυτής της κατηγορίας έχει συχνά άγχος όσον αφορά τη σχέση του, εκδηλώνει πολλές ανασφάλειες, είναι ιδιαίτερα απαιτητικός προς τον ερωτικό του σύντροφο και χάνει τον έλεγχό του.
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
-
Η πέμπτη κατηγορία είναι ο Πραγματιστικός Έρως. Το άτομο που εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία έχει στο μυαλό του μια λίστα με προσόντα που είναι αναγκαίο να κατέχει το ερωτικό του ταίρι. Σκέφτεται και λειτουργεί με τη λογική και το συμφέρον, θέλει ο σύντροφός του να ικανοποιεί πρακτικές ανάγκες, όπως μόρφωση, ηλικία, κοινωνική τάξη κ.τ.λ. και δεν τον ενδιαφέρει αν θα καλύπτει συναισθηματικές του ανάγκες. Απουσιάζει, λοιπόν, ο ενθουσιασμός από αυτό τον τύπο έρωτα, καθώς πρωταρχικό μέλημα είναι οι «σωστές προδιαγραφές».
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
-
Το τελευταίο είδος έρωτα -και ίσως το πιο αγνό και αυτό που κάθε άνθρωπος θα ήθελε να βιώσει κάποια στιγμή- είναι ο Αγαπητικός Έρως. Κυριαρχεί η ανιδιοτελής αγάπη, το άτομο νοιάζεται γνήσια για το σύντροφό του, θέλει να τον φροντίζει και να θυσιάζεται για εκείνον χωρίς προσδοκίες και ανταλλάγματα. Είναι σε θέση να τον συγχωρεί για τα λάθη του χωρίς να παρεμβάλλεται ο εγωισμός. Μια λέξη που περιγράφει εύστοχα αυτό τον τύπο είναι «αλτρουισμός».
Τα χρώματα του έρωτα | Πηγή εικόνας: Δώρα Παπαναστασίου
Πολλές φορές παρατηρούμε σε κοντινά μας άτομα ή ακόμα και στον εαυτό μας ότι οι ερωτικές μας σχέσεις παρουσιάζουν ένα μοτίβο, το οποίο προσομοιάζει στο είδος της σχέσης ή του δεσμού που είχαμε αναπτύξει με τους γονείς μας κατά την παιδική ηλικία. Σύμφωνα με τη θεωρία του δεσμού, υπάρχουν 3 είδη δεσμού, που μπορούν να αναπτυχθούν κατά τη βρεφική ηλικία:
-
Ασφαλής δεσμός: Η μητέρα παρέχει ασφάλεια και δείχνει υψηλή ευαισθησία στις ανάγκες του βρέφους, παρέχει άμεση, σταθερή και προβλέψιμη απόκριση. Αναπτύσσεται μεταξύ τους μια ζεστή και στενή σχέση.
-
Αποφευκτικός δεσμός: Οι μητέρες είναι αρκετά ψυχρές και απόμακρες προς το παιδί και αποφεύγουν την σωματική επαφή, ακόμα και την αγκαλιά.
-
Αμφιθυμικός δεσμός (αγχώδης/ανασφαλής): είναι απρόβλεπτες, εναλλάσσοντας συμπεριφορές. Αποκρίνονται στις ανάγκες του βρέφους είτε με θυμό είτε με αδιαφορία είτε με υποστηρικτική συμπεριφορά.
Ενωμένα χέρια | Πηγή εικόνας: Pinterest
Το ύφος δεσμού που αναπτύσσεται μεταξύ βρέφους και μητέρας επηρεάζει τις ερωτικές σχέσεις, που θα κάνει το άτομο κατά την ενήλικη ζωή του. Είναι πολύ πιθανό, λοιπόν, να παρατηρηθούν φαινομενολογικές ομοιότητες μεταξύ σχέσης βρέφους-φροντιστή και εραστών κι αυτό γιατί οι άνθρωποι αποκτούν ορισμένα γνωστικά κοινωνικά σχήματα όσον αφορά τις σχέσεις, βασισμένα στο ύφος σύναψης δεσμού που απέκτησαν στη βρεφική ηλικία, τα οποία θα ενεργοποιηθούν στο πλαίσιο των ερωτικών σχέσεων για να καθοδηγήσουν τη συμπεριφορά.
The kiss | Πηγή εικόνας: https://i.pinimg.com/
Με αυτό τον τρόπο, αν το άτομο έχει αναπτύξει Ασφαλή δεσμό, στην ενήλικη ζωή του δεν θα φοβάται να πλησιάσει τους άλλους, αλλά αντίθετα θα του αρέσει το μοίρασμα και η αλληλοϋποστήριξη. Δεν θα νιώθει μεγάλη ανασφάλεια και άγχος για τον αν θα τον εγκαταλείψει ο ερωτικός του σύντροφος ούτε νίωθει άβολα αν τον πλησιάσει πολύ συναισθηματικά. Είναι πιθανό να κάνει σχέση με ένα επίσης ασφαλές άτομο και η σχέση αυτή να είναι μακροχρόνια. Βλέπει τον εαυτό του ως ένα ζεστό και προσηνές άτομο και κατέχει κατάλληλες επικοινωνιακές δεξιότητες. Δείχνει κατανόηση προς τον σύντροφό του και τον συγχωρεί εύκολα ακόμα κι αν δεν είναι ευχαριστημένος με τη σχέση ή βρίσκεται σε κακή διάθεση.
Αγκαλιά | Πηγή εικόνας: https://i.pinimg.com/
Όταν ο δεσμός είναι Αποφευκτικός, το άτομο αποφεύγει τις σχέσεις και δεν εμπιστεύεται εύκολα και απόλυτα. Συνήθως στηρίζεται στον εαυτό του και όχι σε άλλους, προτιμά την ανεξαρτησία και την αυτάρκεια, ίσως σε βαθμό υπεροψίας. Είναι άτομο με μεγάλη αυτοπεποίθηση, πετυχημένο και σταθερό. Δεν έχει στόχο ζωής να έρθει κοντά με ανθρώπους κι ακόμα κι αν συναντούσε στον δρόμο του ένα μεγάλο έρωτα, μπορεί να μην καταλάβαινε τι του συμβαίνει. Νιώθει νευρικότητα όταν τον πλησιάζουν πάρα πολύ και οι ερωτικοί του σύντροφοι θα ήθελαν να βρίσκεται περισσότερο κοντά τους συναισθηματικά απ’ όσο νιώθει το ίδιο άνετα. Ωστόσο, όταν μπαίνει σε σχέση, τα συναισθήματά του δεν είναι αμφίθυμα, δεν ανησυχεί δηλαδή καθόλου για το αν θα χάσει το ερωτικό του ταίρι. Αν στη σχέση προκύψουν εντάσεις, πίεση και προβλήματα απομονώνεται. Δεν του είναι δύσκολο να τελειώσει μια σχέση και όταν αυτό συμβαίνει δε βιώνει μεγάλη συναισθηματική αναστάτωση.
Αποφευκτικός δεσμός | Πηγή εικόνας: Pinterest
Ο Αμφιθυμικός τύπος δεσμού στην ενήλικη ζωή χαρακτηρίζεται από έντονη ανησυχία και ανασφάλειες, όπως “Οι άλλοι δεν είναι πρόθυμοι να με πλησιάσουν όσο εγώ ή δε με αγαπούν πραγματικά’’. Νιώθει συνεχώς αγωνία μήπως ο σύντροφός του τον αφήσει, και γι’αυτό ψάχνει διαρκώς σημάδια εγκατάλειψης ή προδοσίας. Διακατέχεται από ζήλια και οι σχέσεις του αρχίζουν και τελειώνουν, ξαναρχίζουν και ξανατελειώνουν. Το αμφιθυμικό άτομο επιθυμεί να βρει τον έτερον ήμισυ, κάποιον που να τον ολοκληρώνει και να ενωθεί ολοκληρωτικά μαζί του. Αυτή η στάση του, όμως, φοβίζει και απομακρύνει τους πάντες από κοντά του, με αποτέλεσμα οι σχέσεις του να μην έχουν διάρκεια.
Kiss me hard | Πηγή εικόνας: https://i.pinimg.com/
Υπάρχει και ένας τέταρτος τύπος δεσμού που συνδυάζει τους δύο τελευταίους, του Αποφευκτικού και του Αμφιθυμικού, και ονομάζεται Φοβικός τύπος. Αυτό σημαίνει ότι το φοβικό άτομο είναι ανασφαλές και αποφεύγει τις σχέσεις, και είναι αμφιθυμικό όταν του προκύπτουν. Νιώθει αγωνία, άγχος και εχθρότητα προς τους άλλους ιδιαίτερα προς το αντίθετο φύλο. Αναζητά την αναγνώριση και την επιδοκιμασία από τους άλλους, θα ήθελε να τους πλησιάσει, αλλά είναι πεπεισμένος ότι κανείς δεν μπορεί να του προσφέρει όσα ζητάει. Γι’ αυτό αποφεύγει την εγγύτητα και την οικειότητα στις σχέσεις. Είναι γενικά ασταθής, με χρόνια χαμηλή αυτοαντίληψη και συναισθήματα κατάθλιψης.
Take mine | Πηγή εικόνας: https://i.pinimg.com/
Τα άτομα με ασφαλές ύφος δεσμού σε διάφορες έρευνες έχουν αναφέρει ότι έχουν καλύτερες σχέσεις με τους γονείς τους από τα άτομα με αποφευκτικό ή αμφιθυμικό. Τα άτομα με αποφευκτικό ύφος δεσμού ανέφεραν δυσκολίες στις σχέσεις με τη μητέρα τους, ενώ με αμφιθυμικό δεσμό, δυσκολίες στις σχέσεις με τον πατέρα τους.
Τα γνωστικά κοινωνικά σχήματα που αφορούν το σχετίζεσθαι είναι αρκετά άκαμπτα, ωστόσο είναι δυνατό να αλλάξουν κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Το 30% των ενηλίκων μιας μελέτης ανέφερε ότι άλλαξε το ύφος του δεσμού του σε διάρκεια 6 μηνών ή 1 έτους όντας σε σχέση. Άλλη μελέτη έδειξε ότι το 50% των ενηλίκων που είχαν ασφαλές ύφος δεσμού μετά από χωρισμό απέκτησαν αποφευκτικό. Η αλλαγή του ύφους εξαρτάται από:
-
τη μαθησιακή εμπειρία που αποκτούν τα άτομα σε μια σχέση,
-
την επανατροφοδότηση που δέχονται από τους εκάστοτε ερωτικούς τους συντρόφους,
-
και από τη δυναμική των σχέσεων στο γενικότερο κοινωνικό τους δίκτυο και τα γεγονότα της ζωής τους.
Couple | Πηγή εικόνας: https://i.pinimg.com/
Ο τρόπος που βιώνεται αυτό το μαγικό συναίσθημα, που κάθε άνθρωπος θα νιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του, αν όχι με έναν άλλο άνθρωπο, ίσως με μια ιδέα, ένα μέρος ή με μια πιο αφηρημένη έννοια- ποικίλλει, και αυτό είναι ένα ακόμα στοιχείο που καθιστά καθέναν από εμάς ξεχωριστούς αλλά και ταυτόχρονα ίδιους. Τα βιώματά μας, η κοινωνία, το περιβάλλον μας και κυρίως οι σχέσεις με τους γονείς μας πλάθουν το μελλοντικό μας ερωτικό σχετίζεσθαι στην ενήλικη ζωή μας. Άλλοι επιθυμούν να βρίσκονται σε αποκλειστική σχέση, άλλοι θέλουν κάτι πιο χαλαρό, άλλοι εκφράζονται συχνότερα και αμεσότερα, ενώ για άλλους φαντάζει δύσκολο. Όλοι όμως έχουμε κάτι κοινό, που δε πρέπει να λησμονούμε: είμαστε κοινωνικά όντα και πάντα επιδιώκουμε τη σύνδεση, την επαφή, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Δεν υπάρχει ανθρώπινο ον που να μη βρίσκεται διαρκώς σε κάποιου είδους σχέση με κάτι άλλο έξω από τον ίδιο. Αξίζει, λοιπόν, να αρχίζουμε να ψάχνουμε και να συνειδητοποιούμε τι μας κρατάει πίσω από το να συνδεθούμε πιο ουσιαστικά και αληθινά, ειδικά με το ερωτικό μας ταίρι, και να κάνουμε προσωπικές υπερβάσεις προκειμένου να χτίσουμε μια πιο ποιοτική και αρμονική με τους συνανθρώπους μας ζωή.
Θέρος | Πηγή εικόνας: https://www.instagram.com/slash.artwork/
Βιβλιογραφία – Πηγές:
Σημειώσεις καθηγητή Π.Κορδόυτη, Πάντειο Πανεπιστήμιο, μάθημα «Ψυχολογία των Διαπροσωπικών Σχέσεων Ι»
Δώρα Παπαναστασίου
Αρθρογράφος
Φοιτήτρια Ψυχολογίας (Πάντειο Πανεπιστήμιο)
Διαβάστε περισσότερα για τη Δώρα Παπαναστασίου εδώ.