Η ΔΕΠΥ χαρακτηρίζεται από τρία βασικά είδη συμπτωμάτων:
- αυτά που αφορούν την ικανότητα συγκέντρωσης και διατήρησης της προσοχής (απροσεξία)
- αυτά που αφορούν την κινητική δραστηριότητα (υπερκινητικότητα) και
- αυτά που αφορούν την ικανότητα αναστολής των αυθόρμητων αντιδράσεων (παρορμητικότητα).
Αιτιολογία
- κυρίως «πρωτογενή» και απορρέουν ουσιαστικά από τη φύση της διαταραχής, δηλαδή έχουν οργανική αιτιολογία.
- η ένταση και η συχνότητα των συμπτωμάτων διαφέρουν από παιδί σε παιδί.
Διαφυλικές Διαφορές
Τα αγόρια συνήθως παρουσιάζουν συμπεριφορικές δυσκολίες στην τάξη.
Τα κορίτσια παρουσιάζουν συνήθως μεγαλύτερη διάσπαση προσοχής και αποχή από το μάθημα με ελάχιστες διασπαστικές συμπεριφορές.
Συνηθισμένες Συμπεριφορές στο Σχολικό Πλαίσιο
Μερικές από τις πιο συνηθισμένες συμπεριφορές που παρατηρούνται στο σχολικό πλαίσιο είναι:
- η χαμηλή σχολική επίδοση και μαθησιακές δυσκολίες
- δυσκολίες επικέντρωσης της προσοχής σε σχολικές εργασίες, στο παιχνίδι και στη συζήτηση
- χαμηλό μαθησιακό κίνητρο και επιφανειακή προσέγγιση στη μάθηση
- τακτικές παραπομπές σε ψυχολογικές υπηρεσίες του σχολείου σε σχέση με τους συνομηλίκους τους
- δυσκολίες στην παρακολούθηση και εκτέλεση μακροσκελών οδηγιών, στην εφαρμογή των κανόνων και στην ολοκλήρωση έργου
- ακατάπαυστη ομιλία χωρίς άδεια (συνήθως για άσχετα θέματα από τη διδασκαλία)
- τα παιδιά πετάγονται έξω από την τάξη (χωρίς άδεια), σηκώνονται από την καρέκλα τους ή κουνιούνται πάνω σε αυτή, χτυπάνε επαναλαμβανόμενα τα χέρια και τα πόδια τους και ασχολούνται με άσχετα αντικείμενα.
- έλλειψη οργάνωσης καθώς χάνουν βιβλία, εργασίες, υλικό
- συχνές απουσίες και επανάληψη τάξης με υψηλό κίνδυνο εγκατάλειψης του σχολείου
- λιγότερο πιθανή η επιδίωξη μιας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης συγκριτικά με τους τυπικούς συνομηλίκους
- δυσκολίες στην προσεχτική παρακολούθηση, παρορμητικές αντιδράσεις, διάσπαση προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα (φαίνεται να «χαζεύουν»)
- δυσκολίες στις επιτελικές λειτουργίες
- αποφυγή του διαβάσματος και της ολοκλήρωσης γραπτών κυρίως εργασιών
- προβλήματα συμπεριφοράς και κοινωνικοποίησης
Κυριότεροι στόχοι παρεμβάσεων σε μαθητές με ΔΕΠΥ:
- ενίσχυση ικανότητας ελέγχου αντιδράσεων παρορμητικότητας και υπερκινητικότητας
- μείωση εναντιωτικών και παρορμητικών αντιδράσεων
- ενίσχυση ικανότητας προσεχτικής παρακολούθησης
Στην προσχολική ηλικία
- εξατομικευμένη παρέμβαση σε δυσκολίες του λόγου και της κινητικότητας
- εκπαίδευση γονέων σε τεχνικές διαχείρισης δύσκολων συμπεριφορών του παιδιού
Στη σχολική ηλικία:
- εξατομικευμένη παρέμβαση σε μαθησιακές δυσκολίες και της κινητικότητας (με ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή)
- εκπαίδευση γονέων σε τεχνικές διαχείρισης προβλημάτων συμπεριφοράς
- διαφοροποίηση διδασκαλίας στο σχολικό πλαίσιο
- εκπαίδευση του παιδιού και των γονέων σε τεχνικές αυτοδιαχείρισης συμπεριφορών
- εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες
- συμμετοχή σε ομαδικές εξωσχολικές δραστηριότητες
- παροχή πρωτοβουλιών στην επιλογή γραπτών εργασιών σύμφωνα με τα ενδιαφέροντά τους
Στην εφηβεία
- εκπαιδευτικός σχεδιασμός και διαφοροποίηση διδασκαλίας στην τάξη
- εξατομικευμένη παρέμβαση μαθησιακών και συμπεριφορικών δυσκολιών
- εκπαίδευση σε δεξιότητες αυτοδιαχείρισης, αυτό-παρακολούθησης και αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς
- εκπαίδευση κοινωνικών δεξιοτήτων και ένταξη σε ομάδα
- ενασχόληση με ομαδικές , αθλητικές δραστηριότητες
- ατομική ή ομαδική θεραπεία για την κατάθλιψη (με ή χωρίς φαρμακευτική αγωγή)
- επαγγελματικός προσανατολισμός
Μαίρη Γώγου, Ειδική Παιδαγωγός-Σχολική Ψυχολόγος (ΜΑ, Μsc)