Πώς δεν θα μεγαλώσεις ένα εγωκεντρικό παιδί; – Από τη Μαριλένα Μίχα, εκπαιδευτικό.
Στο λεξιλόγιο ενός παιδιού κυριαρχούν εκφράσεις όπως “όχι”,”εμένα”, “εγώ”, “δικό μου”. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μεγαλώνεις ένα εγωκεντρικό παιδί, τουλάχιστον όχι με την έννοια που δίνουμε για τους ενήλικες. Ο εγωκεντρισμός και η εγωπάθεια σε ένα παιδί καλλιεργούνται μέσα από την πεποίθηση των παιδιών πως πρέπει να έχουν πάντα την προσοχή των άλλων και να είναι αυτά το κέντρο του σύμπαντος. Είναι μια διαδικασία φυσιολογική εν μέρει για να αγαπήσουν τον εαυτό τους, μέσω όμως της αγάπης των άλλων για αυτούς.
Μεγαλώνεις ένα εγωκεντρικό παιδί;
Ας ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: το κάθε παιδί είναι ο πιο μεγάλος εγωιστής! Έτσι, ήμασταν και εμείς σαν παιδιά. Από βρέφος, το παιδί προσπαθεί να κάνει αισθητή την παρουσία του, γιατί κατά το στάδιο της προ- λογικής νόησης (2-6 ετών) αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και τον κόσμο που το περιβάλλει σε βαθμό που λειτουργεί σαν να είναι το κέντρο του. Αυτό έχει να κάνει με την ανωριμότητα του παιδιού να καταλάβει τους συμβολισμούς που συντελούνται γύρω του. Έτσι, λοιπόν, αντιλαμβάνεται τον κόσμο μέσα από τις δικές του επιθυμίες, χωρίς να καταλαβαίνει ότι και οι άλλοι έχουν ανάγκες ή ότι μπορεί να είναι κουρασμένοι… Το παιδί προσπαθεί να τραβήξει την προσοχή των μεγάλων του με κάθε τρόπο για να δηλώσει την παρουσία του. Αυτός είναι και ο λόγος που τα παιδιά ζηλεύουν ή φέρονται βίαια σε συνομηλίκους.
Πώς μεγαλώνουμε παιδιά με ταπεινοφροσύνη σε ένα κόσμο εγωπάθειας και εγωκεντρισμού
Επαινούμε το παιδί όταν το αξίζει πραγματικά
Αν η κόρη σου γράψει καλά σε ένα διαγώνισμα, μη λυπηθείς τα μπράβο. Αν πάρει χαμηλό βαθμό, μη ρίξεις αμέσως το φταίξιμο στον δάσκαλο. Κάτι τέτοιο δεν θα τη διδάξει ταπεινοφροσύνη. Ο υπερβολικός έπαινος καλό θα είναι να αποφεύγεται. Πολλά παιδιά έχουν μια έκδηλη αίσθηση ότι δικαιούνται κάτι καλύτερο από τους υπόλοιπους. Αναμένουν την επιτυχία έστω και αν κάνουν από ελάχιστα έως τίποτα για να την κατακτήσουν.
· Τι μπορείς να κάνεις: Βάλε στόχο σας να διορθώνεις το παιδί σου όταν χρειάζεται και να το επαινείς όταν πραγματικά το αξίζει. Μη μοιράζεις επαίνους απλώς και μόνο για να το κάνεις να νιώσει καλά με τον εαυτό του. “Η πραγματική αυτοπεποίθηση έρχεται όταν ακονίζεις τα ταλέντα σου και μαθαίνεις πράγματα”, διαβάζουμε στο βιβλίο Η Γενιά του Εγώ (Generation Me), “όχι όταν σου λένε ότι είσαι σπουδαίος απλώς επειδή υπάρχεις”.
Απαίτησε σεβασμό από την αρχή
Αν αφήνεις τα παιδιά σου να “τη γλυτώσουν” έχοντας συμπεριφερθεί ασεβώς, ακόμα και σε πολύ μικρή ηλικία, πολύ γρήγορα θα αγνοούν την παρουσία και τους κανόνες σου. Αν δεν σέβονται την “ηθική εξουσία” του γονιού, δεν θα σεβαστούν ούτε τα παραδείγματά σου. Γι’ αυτό λοιπόν, απαίτησε σεβασμό από την αρχή και ξεκάθαρα. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι πρέπει να θέτεις κανόνες και όρια και να μην κάνεις πίσω όταν βλέπεις τα παιδιά σου να στεναχωριούνται.
· Τι μπορείς να κάνεις: Εξήγησε στα παιδιά γιατί θέτεις τους κανόνες. Άκουσε αυτά που έχουν να σου πει πριν τα τιμωρήσεις και να είσαι πρόθυμη να παραδεχτείς το λάθος σου όταν το κάνεις. Προσπάθησε – σε κάθε ευκαιρία – να κάνεις το παιδί σου να νιώθει ότι είσαι δίκαιη μαζί του.
Προετοίμασε το παιδί για τις πραγματικότητες της ζωής
Το παιδί πρέπει να μάθει να διαχειρίζεται τη ματαίωση. Σκόπιμο είναι να μάθει ότι το “τώρα” δεν υπάρχει πάντα στη ζωή και ότι κάποιες φορές θα πρέπει να κάνει υπομονή για κάτι που θέλει. Αν ικανοποιείς κάθε επιθυμία του παιδιού σου, εκείνο θα νιώθει ότι δικαιούται ειδική μεταχείριση. Επίσης, δεν φοβόμαστε να πούμε στο παιδί τι έξυπνο και όμορφο που είναι για να μην γίνει εγωκεντρικό. Αποφεύγουμε, όμως, να του πούμε ότι είναι το πιο όμορφο ή το πιο έξυπνο και να το βάλουμε σε διαδικασία σύγκρισης με άλλα παιδιά.
· Τι μπορείς να κάνεις: Αν, λόγου χάρη θέλει κάτι για το οποίο δεν έχετε τα χρήματα, εξηγήστε του γιατί δεν μπορείς να του το δώσεις. Αν χρειαστεί να ακυρώσετε τις διακοπές, θα μπορούσες να του εξηγήσεις ότι οι απογοητεύσεις είναι κομμάτι της ζωής και ίσως να συζητήσετε πώς χειρίζεσαι εσύ τις απογοητεύσεις. Αντί να είσαι υπερπροστατευτική με τα παιδιά σου για να μην περάσουν καμιά δυσκολία, προετοίμασέ τα ανάλογα με την ηλικία τους για τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσουν ως ενήλικοι.
Καλλιέργησε την ενσυναίσθηση
Ένα εγωκεντρικό παιδί, δύσκολα δείχνει ενσυναίσθηση. Προσπάθησε να διδάξεις στο παιδί σου να μπαίνει στη θέση των άλλων. Εξήγησέ του, πως αν βλέπει μόνο τη δική του οπτική γωνία, ποτέ δεν θα νιώσει την ανάγκη να συμπεριφερθεί στους άλλους με τον τρόπο που θα ήθελε να του συμπεριφερθούν. Τι μπορείς να κάνεις: Αν η μικρή σου, που είναι σε προσχολική ηλικία, χτυπήσει τη φίλη της στο κεφάλι με την κούκλα της, προσπάθησε να την κάνεις να καταλάβει γιατί η φίλη της κλαίει. Ρώτησέ τη πώς θα ένιωθε αν τη χτύπαγε η φίλη της. Με τα μεγαλύτερα παιδιά, μπορείς να χρησιμοποιήσεις τρέχοντα γεγονότα τα οποία θα τα βοηθήσουν να γίνουν πιο ευαίσθητα απέναντι στους άλλους. Εάν τύχει και παρακολουθήσει καταστροφές που παρουσιάζονται στην τηλεόραση, ρώτησέ το πώς θα μπορούσε να νιώθει κάποιος ο οποίος έζησε ένα παρόμοιο γεγονός.