Παρόλο που ζούμε σε μια χώρα που χαρακτηρίζεται από ηλιοφάνεια, τα επίπεδα της βιταμίνης D στον ελληνικό πληθυσμό υστερούν. Πάνω από 60% των Ελλήνων έχουν έλλειψη βιταμίνης D. Είναι πολύ σημαντικό τα επίπεδα της βιταμίνης D να βρίσκονται σε επαρκή επίπεδα είτε αυτό οφείλεται στην έκθεση στον ήλιο είτε στη λήψη τροφής.
Τι είναι η βιταμίνη D;
H βιταμίνη D ανήκει στην κατηγορία των λιποδιαλυτών βιταμινών, όπως και οι βιταμίνες Α, E και K, οι οποίες αποθηκεύονται στον οργανισμό μας, σε αντίθεση με τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες (βιταμίνες του συμπλέγματος B, βιοτίνη, φυλλικό οξύ και C), οι οποίες αποβάλλονται στα ούρα, σε περίπτωση που προσλαμβάνονται σε μεγάλες ποσότητες.
Πόσο σημαντική είναι η βιταμίνη D για τον οργανισμό μας;
H βιταμίνη D έχει πολλαπλή δράση σε όλα τα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού. Αποτελεί κεντρικό ρυθμιστικό παράγοντα στο μεταβολισμό των οστών και βοηθά στην απορρόφηση του ασβεστίου από τις τροφές. Έλλειψη της βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε καθυστερημένη οστική ανάπτυξη, σκελετικές ανωμαλίες στα παιδιά, όπως ραχίτιδα, σκολίωση και κατάγματα, ενώ οι ενήλικες μπορεί να παρουσιάσουν οστεομαλακία και οστεοπόρωση.
Η βιταμίνη D είναι ένας σημαντικός ρυθμιστικός παράγοντας για το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ φαίνεται να ρυθμίζει πάνω από το 5% του ανθρώπινου γονιδιώματος (πάνω από 2.200 γονίδια). Eπίσης, γνωρίζουμε ότι έχει σημαντικό ρόλο σε νοσήματα του αναπνευστικού, σε αλλεργικές παθήσεις, στην εκδήλωση παχυσαρκίας ή μεταβολικού συνδρόμου και στην επίπτωση σακχαρώδους διαβήτη και καρδιαγγειακών νοσημάτων τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες. Επαρκή επίπεδα της βιταμίνης D συσχετίζονται με μειωμένη εμφάνιση των παραπάνω νοσημάτων.
Εάν τα αυξημένα επίπεδα βιταμίνης D έχουν ρόλο στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού δεν έχει ακόμη διευκρινισθεί, φαίνεται όμως να παίζει κάποιο ρόλο.
Ποια είναι η ενεργή μορφή της βιταμίνης D και ποιες είναι οι κύριες πηγές πρόσληψής της;
Η πρόδρομος βιταμίνη D προσλαμβάνεται από τις τροφές, παραμένοντας ως ανενεργή ουσία. Για να γίνει πλήρως δραστική, ενεργοποιείται στο δέρμα με ενέργεια από την υπεριώδη ακτινοβολία Β του ήλιου (UVB) και ακολούθως γίνεται η υδροξυλίωσή της. Η 25ΟΗ βιταμίνη D πλέον κυκλοφορεί στο αίμα και στη συνέχεια υδροξυλιώνεται περαιτέρω κατά τη διάβασή της από τους νεφρούς σε 1,25 δι-υδροξυ βιταμίνη D , η οποία αποτελεί την πλέον ενεργή μορφή.
Η καλύτερη πηγή βιταμίνης D είναι ο ήλιος. Έκθεση στον ήλιο συστήνεται τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα για 20-30 λεπτά από τις 10.00-14.00.
Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D είναι: τα λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλα, σκουμπρί), οι γαρίδες και τα στρείδια, το αγελαδινό γάλα, τα μανιτάρια, ο κρόκος αβγού. Όμως, υπερκατανάλωση βιταμίνης D μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του ασβεστίου στο αίμα με αποτέλεσμα καρδιακές, νεφρικές, γαστρεντερικές και νευρομυϊκές διαταραχές.
Έλλειψη βιταμίνης D θεωρείται ότι έχει κανείς όταν η 25ΟΗD είναι <20 ng/ml, ανεπάρκεια όταν η 25ΟΗD είναι 20-30 ng/ml, επάρκεια όταν η 25ΟΗD είναι 30-100 ng/ml, αυξημένα επίπεδα όταν η 25ΟΗD είναι 100-150 ng/ml και τοξικά επίπεδα όταν η 25ΟΗD είναι >150 ng/ml. Η επάρκεια της βιταμίνης D στον οργανισμό μας μπορεί να προσδιορισθεί με εξέταση αίματος.
Η Αμερικάνικη Ενδοκρινολογική Εταιρεία συστήνει ότι τα βρέφη από 0-1 ετών χρειάζονται τουλάχιστον 400 IU/day βιταμίνης D, ενώ τα παιδιά μεγαλύτερα του 1 έτους και οι έφηβοι χρειάζονται 600-1.000 IU/day. Σε περίπτωση έλλειψης, χρειάζονται υψηλότερες δόσεις, οι οποίες καθορίζονται από τον Παιδίατρό σας ανάλογα με την ηλικία του παιδιού, ώστε να καλυφθούν οι ημερήσιες ανάγκες σε βιταμίνη D.