Ο Μάρτης είναι ο μήνας ο οποίος αντιπροσωπεύει τον αγώνα όλων εκείνων των ανθρώπων που στερήθηκαν, και ακόμα στερούνται, θεμελιώδη δικαιώματα και ίση αντιμετώπιση, με πρόφαση το φύλο και το χρώμα του δέρματός τους. Συγκεκριμένα, η 8η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως παγκόσμια ημέρα της γυναίκας εξυμνώντας την απόκτηση των δικαιωμάτων της στις αρχές του 20ου αιώνα, τα οποία κατακτήθηκαν μετά από τον πολυετή αγώνα του κινήματος των Σουφραζετών. Ένα από αυτά, αποτελεί και το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του αναπαραγωγικού της συστήματος, το οποίο προσφάτως θεμελιώθηκε ως συνταγματικό δικαίωμα στη Γαλλία, ενώ ταυτόχρονα στερείται και ποινικοποιείται στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από το 2022 έως και σήμερα. Τονίζει, επίσης, τη σημασία της ισότητας μεταξύ των φύλων και άλλα μείζονα ζητήματα, όπως η λεκτική και σωματική κακοποίηση των γυναικών.
Η 1η και η 21η Μαρτίου έχουν καθιερωθεί επίσης ως οι ημέρες Μηδενικών Διακρίσεων και Εξάλειψης των Φυλετικών Διακρίσεων αντίστοιχα, οι οποίες στοχεύουν στην εξάλειψη των ανισοτήτων και των διακρίσεων που αφορούν προκαταλήψεις σχετικά με τη φυλή, το φύλο, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την εθνικότητα και τη θρησκεία, αποσκοπώντας στη δημιουργία μιας παγκόσμιας κουλτούρας ανεκτικότητας, ισότητας και συμπερίληψης!
Όντας πραγματικότητα για πολλούς ανθρώπους, τα ζητήματα αυτά πέρα από το ότι αποτέλεσαν έναυσμα για τη δημιουργία κινημάτων τεράστιας σημασίας, έγιναν σημαντική πηγή έμπνευσης και για τη λογοτεχνία δίνοντας φωνή στους ανθρώπους του περιθωρίου που ως εκ τούτου είχαν μάθει να την πνίγουν. Η λογοτεχνία, λοιπόν, αποτέλεσε, εκτός από μέσο ευαισθητοποίησης και ακτιβισμού, μέσο έκφρασης, καθώς εκπροσώπησε και εξέφρασε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν οι μειονότητες, γνωστοποιώντας τον εσωτερικό τους αγώνα, αλλά και τη βαθιά ανθρώπινη ανάγκη τους να ανήκουν και να ακουστούν.
Πηγή εικόνας: https://mobidyscanada.com/en/reading-for-all/of-women-and-books
Τον εξωτερικό και εσωτερικό αγώνα αυτόν, επομένως, πραγματεύτηκαν πολλοί συγγραφείς και λογοτέχνες σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπως γράφει στο βιβλίο της «I Am Woman» (1988) η Lee Maracle, αναφερόμενη στον Ιθαγενή λαό του Καναδά, ο ρατσισμός δεν είναι απλά μία ιδεολογία αυθαίρετη και μη απτή, αλλά ένα υπαρκτό και πρακτικό κομμάτι της ζωής μας. Συγκεκριμένα, κάνει νύξη στην επίδραση που έχει η ανελευθερία λόγου και η καταπίεση, στα πλαίσια της αποικιοκρατίας, στον ψυχισμό των καταπιεσμένων και συγκεκριμένα στην εσωτερίκευση της ιδέας ότι πρέπει να μείνουν αόρατοι απαρνούμενοι της ταυτότητά τους. Για αυτόν το λόγο, μέσα από το έργο της, τόνισε τη σημασία της ελευθερίας της έκφρασης, όχι μόνο του εαυτού αλλά και του συνόλου, το οποίο η ίδια έπραττε, διαιωνίζοντας την κουλτούρα των Sto:lo (People of the River), μετατρέποντας τις προφορικές παραδόσεις τους σε γραπτό λόγο, έτσι ώστε να μην χαθούν με το πέρασμα του χρόνου. Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί πως πολλά λογοτεχνικά και πολιτισμικά αριστουργήματα και παραδόσεις έχουν χαθεί στο βωμό του ρατσισμού και της ανελευθερίας της έκφρασης.
Παρόμοια, η Gloria Anzaldúa, συγγραφέας, ποιήτρια και ακτιβίστρια, η οποία εργάστηκε και ως δασκάλα σε παιδιά μεταναστών, όντας γεννημένη στο σύνορο μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Μεξικού, αναφέρθηκε σε αυτή την εσωτερική ανάγκη ενσωμάτωσης. Μέσα από το έργο της «Borderlands/La Frontera», απορρίπτει την κυρίαρχη δυαδική αντίληψη της κοινωνίας, η οποία κατατάσσει τα πάντα σε δύο άκρα, όπως το κακό και το καλό, το μαύρο και το λευκό, το αρσενικό και το θηλυκό, και εξηγεί πώς η υβριδικότητα (La Mezcla) και η ανάμειξη διαφορετικών ειδών, γλωσσών και πολιτισμών είναι ο πιο απελευθερωτικός τρόπος ενσωμάτωσης. Απορρίπτοντας τα δίπολα, ενθαρρύνει τη συλλογική προσπάθεια ενσωμάτωσης και αντιμετώπισης των τραυμάτων που μας διαχωρίζουν, κάτι το οποίο θα οδηγήσει σε ένα ομορφότερο μέλλον χωρίς διακρίσεις.
Είναι γνωστό πως η λογοτεχνία έχει συνεισφέρει και θα συνεχίσει να συνεισφέρει στην έκφραση των πιο βαθιών επιθυμιών και συναισθημάτων των ανθρώπων των οποίων τα δικαιώματα και η φωνή καταπατώνται σε καθημερινή βάση και σε παγκόσμιο επίπεδο. Είναι χρέος μας να τους ακούσουμε και να αναλογιστούμε ότι κάποια προνόμια δεν είναι δεδομένα, ότι ο ρατσισμός είναι υπαρκτός, ακόμα και αν δεν μας επηρεάζει άμεσα, και ότι οι διακρίσεις δεν χωρούν σε μια κοινωνία η οποία θέλει να προοδεύει. Έχουμε μπροστά μας πολύ δρόμο ώστε να πετύχουμε μια καθολική κοινωνική ισότητα, η οποία θα βλέπει πέρα από το φύλο και το χρώμα και θα έχει επίκεντρο τον άνθρωπο ως ξεχωριστό άτομο αλλά και ως αναπόσπαστο μέρους του συνόλου.
Βιβλιογραφία – Πηγές:
Lee Maracle, Combative Indigenous Author, Dies at 71. The New York Times.
Borderlands/La Frontera: The New Mestiza | Study Guide.
Στέλλα Κυπαρίσση
Αρθρογράφος
Καθηγήτρια Αγγλικής Γλώσσας, Digital artist
Διαβάστε περισσότερα για τη Στέλλα Κυπαρίσση εδώ.